منابع و ماخذ مقاله گندم و برنج، طول فصل رشد

است.درهمین کشور نیز اهلی شدن و انتخاب ذرت شروع شد. در مکزیک و آمریکای مرکزی، شمال شرقی ایالات متحده، ساحل شمالی آمریکای جنوبی، رشته کوه‌های آند و در مرکز برزیل گروه‌های مختلف ارقام ذرت، یافت شده است. از قرن شانزده، اسپانیا و پرتغال ذرت را به سراسر جهان به سرعت توزیع کردند (جونز، 1985). در اکثر کشورها، ذرت بیش از سایر غلات رشد کرده است و عملکرد دانه آن نیز، از بقیه غلات بیشتر است.
کشورهای ایالات متحده، شوروی سابق، رومانی، یوگسلاوی، مجارستان، ایتالیا، چین، برزیل، مکزیک، آفریقای جنوبی، آرژانتین، هند و اندونزی عمده‌ترین تولید کنندگان ذرت می‌باشند. دلیل اصلی این پراکندگی زیاد، وجود محسنات فراوان ذرت می‌باشد. ذرت نه تنها به‌عنوان غذای اصلی مردم محسوب می‌گردید، بلکه نقش و اهمیت بسیارمهمی در زندگی مردم، آداب ومراسم مذهبی وتاریخ مردم درآمریکای جنوبی و مرکزی و شمالی داشته است.
همچنین ذرت شامل عملکرد زیاد در واحد کار انجام شده و واحد سطح می‌باشند. ذرت یک منبع غذایی قابل متراکم شدن است و به راحتی قابل انتقال است. پوسته‌های روی بلال آن را در برابر پرندگان و باران محافظت می‌کنند. ذرت را می‌توان طی یک دوره طولانی، برداشت و ذخیره کرد. همچنین می‌توان به آن اجازه داد تا در مزرعه، کاملا خشک شود تا برداشت به‌راحتی صورت گیرد. محصولات غذایی فراوانی از ذرت به‌دست می‌آیند و ذرت به تدریج جایگزین سورگم و ارزن شده است. ترکیب شیمیایی دانه ذرت بر اساس وزن خشک شامل حدود 77 درصد نشاسته،2 درصد قند، 9 درصد پروتئین، 5 درصد پنتوزان و 2 درصد خاکستر می‌باشد (پیورسجلو1985) و به طور کل در سال 1737 لینه ذرت را zeaMays نامید. کلمه zea لغتی یونانی است که ریشه آن zoein به معنی زندگی است. zea(zeia) به دانه‌های پوشیده به‌ویژه Triticum spelta (گیاه ضروری برای زندگی انسان) اطلاق می‌گردیده است.
نیازهای آب وهوایی وخاک ذرت به‌دلیل دارا بودن تعداد زیادی رقم با دوره‌های رسیدگی مختلف، می‌تواند درمحدوده وسیعی ازشرایط محیطی رشد کند. اصولاَ، ذرت گیاهی است که درکشورهای گرمسیری با رطوبت مناسب می‌رویند.این گیاه اکثرا درمناطق گرم‌تر نواحی معتدل ونواحی مرطوب، رشد می‌کند. اصولا ذرت درعرض جغرافیایی 50 درجه شمالی تا40 درجه جنوبی و از سطح دریا تا ارتفاع 4000متری در رشته کوه‌های آندومکزیک می‌‌روید. تعادل آب در گیاه، به‌وسیله تبخیر و تعرق، میزان بارندگی و خصوصیات خاک حفظ می‌شود. گزارشات موجود، حاکی از آن است که تغییرات فصلی تبخیر و تعرق در این گیاه (1000-440میلی‌متر) زیاد است، که تحت تاثیر مقدارآب قابل دسترس و پارامترهای محیطی می‌باشد. کمبود آب‌، میزان محصول را کاهش می‌دهد. طی دوره رشد ذرت مقدار بارندگی باید حدود600-460 میلی‌متر و در مورد ذرت گرمسیری باید900-600 میلی‌متر در طول فصل رشد باشد. کمبود آب، حتی در یک مرحله رشد، باعث کاهش عملکرد دانه می‌شود. با این وجود، میزان کاهش محصول، به مرحله رشد گیاه در زمان تنش، شدت و طول دوره تنش و حساسیت ژنوتیپی گیاه به تنش بستگی دارد. طی دوره رشد گیاه، تنش آبی باعث کاهش توسعه برگ‌ها، ساقه و ریشه‌ها می‌شود و تأثیر نهایی آن، روی رشد اندام‌های زایشی و در نتیجه، پتانسیل تولید دانه می‌باشد. به‌طورکلی، گزارش شده است که ذرت، نسبت به تنش خشکی در طول گرده افشانی خیلی حساس است. وقتی ظهور کاکل‌ها با تأخیر صورت می‌گیرد، ممکن است لقاح، کاهش یابد و تولید دانه به تأخیر بیفتد، که یکی از نتایج آن، کاهش تعداد دانه است. خشکی طی مرحله رشد طولی دانه، در درجه اول، روی متوسط وزن دانه، ازطریق کاهش جذب مواد یا مدت زمان پرشدن دانه و یا هر دو فاکتور، تاثیر می‌گذارد. وقتی تنش آب، طی پرشدن دانه اتفاق بیفتد، دانه‌هایی که در قسمت‌های بالایی بلال قرار دارند، رشد بسیار کمی خواهند داشت.
برای جوانه زدن ورشد سریع گیاه جوان،درجه حرارت 30-26سانتی‌گراد خاک، مناسب است ودرجه حرارت مطلوب برای توسعه ریشه‌ها، بین 30-21درجه سانتی‌گراد است.البته درجه حرارت زیاد، تنفس را افزایش می‌دهد.به هرحال یک تاثیرمهم حرارت این است که،افزایش دما،مخصوصا درشب ، دوره پرشدن دانه را کوتاه می‌کند واز این طریق، میزان عملکرد کاهش می‌یابد. دمای زیاد، سرعت پرشدن دانه راافزایش اما طول دوره پرشدن دانه را، کاهش می‌دهد درحالی‌که، دمای کم، تأثیر معکوس خواهد داشت.
بهترین گیاهان پیش کشت برای ذرت عبارتند ازلوبیا، شبدر،سویا و یونجه. ذرت را می‌توان بعد ازسودانگراس و ذرت خوشه‌ایی قرارداد. به‌علت عدم پوشش سریع خطوط کشت ودرنتیجه رشد کند در دوره مقدماتی، فرسایش خاک در زراعت ذرت پیش ازسایرغلات می‌باشد.
دراغلب خاک‌ها ذرت می‌تواند رشد کند اما خاک‌های بازهکشی خوب وعمیق لومی و لومی-شنی راکه دارای مواد آلی کافی وعناصر قابل دسترس هستند، ترجیح می‌دهد. درخاک‌هایی باPH5-8 ذرت می‌تواند رشد کند اما نسبت به شوری خاک، نیمه حساس است. شوری خاک می‌تواند اثرمشخصی روی جذب تعدادی ازعناصرداشته باشد اما تولید ماده خشک کاهش می‌یابد، که احتمالا به‌دلیل کم شدن آب خاک وافزایش مواد سمی کلریدسدیم وسولفات سدیم درمحلول خاک می‌باشد.

1-3- اهمیت اقتصادی ذرت
ذرت یکی از مهم‌ترین گیاهان زراعتی محسوب می‌شود که بعد از گندم و برنج بالاترین تولید و عملکرد دانه به آن اختصاص دارد. محصول این نبات در مناطق محروم جهان و کشورهائی مانند مکزیک، ونزوئلا، هندوستان و بسیاری از کشورهای آفریقائی به‌عنوان مهم‌ترین ماده غذائی به‌شمار رفته و حدود 40 درصد دانه تولید شده آن مستقیماً به‌صورت نان مصرف می‌شود ولی نقش فوق العاده مهم‌تر ذرت در تغذیه دام به‌صورت علوفه سبز و سیلو شده و همین‌طور به‌عنوان عامل ترکیب غذائی طیور (63 درصد از ترکیب مذکور) ترکیب می‌باشد و سایر مصارف این نبات که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. استفاده از آن در صنایع تبدیلی و نشاسته‌ای می‌باشد (از دانه مرطوب شده ذرت، نشاسته، شربت قند، روغن و سایر ترکیبات مانند الکل و استن استخراج می‌شود و از ساقه این گیاه در صنعت کاغذ سازی و از چوب بلال در صنایع پلاستیک سازی، رنگ سازی تولید استیک، قطران ذغال و سایر فرآورده‌ها استفاده می‌گردد). به‌طور کلی سهم ذرت در تأمین غذای انسان، دام و طیور و ماده اولیه جهت فرآورده‌های صنعتی بشرح زیر می‌باشد.
1- مصرف مستقیم بصورت غذای انسان 25-20 درصد
2- علوفه دام و مصرف در ترکیب غذائی طیور 75-70 درصد
3- ماده اولیه برای فرآورده‌های صنعتی 5 درصد
در سال‌های اخیر گسترش اصلاح ژنتیکی ذرت با هدف افزایش نوع خاصی از ترکیب شیمیائی دانه موجب تولید ارقام ذرت با هدف تولید فرآورده‌های خاص شده است و بالطبع در ادامه روند اصلاح ژنتیکی گیاه، ماده مورد نظر در ترکیب شیمیائی دانه ذرت افزایش خواهد یافت و همین امر موجب تنوع و تفاوت ارقام از نظر ترکیب شیمیائی دانه و نوع استفاده از آن‌ها شده است. به‌طوری‌که ارقامی با درصد نشاسته، قند، پروتئین و روغن بالا بوجود آمده‌اند. در جدول شماره 1-1 ترکیب شیمیائی دانه ذرت آورده شده است.

جدول 1-1: مواد موجود در صدگرم دانه ذرت خام
انرژی
??? کالری
آب
?? گرم
پروتئین
? گرم
چربی
? گرم
مواد نشاسته‌ای
?? گرم
کلسیم
?? میلی گرم
سدیم
? میلی گرم
پتاسیم
??? میلی گرم
فسفر
??? میلی گرم
آهن
? میلی گرم
ویتامین آ
??? واحد
ویتامین ب ?
?/? میلی گرم
ویتامین ب ?
?/?? میلی گرم
ویتامین ب ?
?/? میلی گرم
ارسنیک
?? میلی گرم

1-3-1- موارد مصرف و ارزش غذایی ذرت
دو سوم از ماده خشک قابل مصرف انسان را غلات تشکیل می‌دهند که 54 درصد از آن به گندم1، برنج2 و ذرت3 اختصاص داد. تقریباً 55 درصد از پروتئین ها، 15 درصد چربی ها، 70 درصد کربوهیدرات‌ها و به‌طور کلی 55-50 درصد کالری مورد نیاز انسان در دنیا بوسیله غلات تأمین می‌شود. (نورمحمدی و همکاران، 1383)
ذرت یکی از با ارزش‌ترین گیاهان زراعی است و این گیاه به‌عنوان سلطان غلات معروف است (سرمدنیا، 1372). ذرت به‌دلیل دارا بودن خواص زراعی مطلوب، بهره‌برداری اقتصادی خوب و سازگاری وسیع با شرایط مختلف آب و هوایی سالانه بیش از 130 میلیون هکتار از اراضی دنیا را به کشت خود اختصاص می‌دهد (ولد آبادی و همکاران، 1381 و علیزاده و همکاران، 1375). این گیاه بعد از گندم و برنج مقام سوم را بین محصولات زراعی در جهان به خود اختصاص داده است (نور محمدی و همکاران، 1383).
ذرت به‌دلیل اینکه دارای مواد قندی و نشاسته‌ای زیاد بوده و از طرفی نیز مقدار محصول آن در واحد سطح نسبتاً زیاد و قابل توجه می‌باشد، یکی از بهترین و مناسب‌ترین نباتات علوفه‌ای جهت تهیه علوفه سبز و یا سیلو شده و همچنین مصارف صنعتی شناخته شده است (کاظمی ابربط، 1374).
نزدیک به 25-20 درصد از تولیدات جهانی ذرت به صورت مستقیم در شکل های مختلف (آرد ذرت، شیرینی ، کنسرو، فرنی ذرت) در تغذیه انسان، 75-60 درصد آن به صورت های مختلف مانند دانه، خمیر، پودر، سیلو و غیره به مصرف غذای دام می رسد. بعلاوه، حدود 5درصد تولید ذرت نیز جهت فرآورده های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. ارزش غذایی فرآورده های صنعتی ذرت بسیار مهم می باشد. ذرت یکی از ارزانترین و خالص ترین منابع تولید مواد آلی جهت مصارف صنعتی است در کارخانجات نشاسته سازی از ذرت نشاسته ، خوراک دام، شربت قند و روغن استخراج می کنند. در صنایع تقطیری از ذرت تخمیر شده الکل و از جوانه ذرت روغن به دست می آید (نور محمدی و همکاران، 1383).
امروزه بیش از 500 فرم فرآورده ی درجه دوم از ذرت به دست می آید. از ساقه های ذرت در صنعت کاغذ سازی، مقوا سازی و غیره و از چوب بلال در تهیه اسید استیک، قطران زغال و فورفورال که در صنایع رنگ و لاستیک سازی به کار می رود، استفاده می گردد (نورمحمدی و همکاران، 1383).
پروتئین های که در جنین ذرت وجود دارد از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند و دارای اسید های آمینه ضروری مثل پروتئین های حیوانی می باشند که در تغذیه انسان از آن ها استفاده می شود (گارنر، 1988). مواد پروتئینی ذرت شامل گلوبولین، گلوتنین، پرولامین و زئین است. اگر چه اسید گلوتامیک (3/31 درصد) و لئوسین (25 درصد) بالایی دارد ولی ترپتوفان پائینی دارد (فولمن، 1977).
طول دوره رسیدگی میزان پروتئین دانه ذرت را متأثر ساخته به طوری که هیبرید های زودرس از پروتئین بالاتری در مقایسه با ارقام میان رس و دیر رس برخوردار هستند این در حالی است که مقدار نشاسته دانه ذرت در هیبرید های دیررس بیش از ارقام زودرس است. از سوی دیگر با کاهش دمای محیط از درصد پروتئین دانه ذرت کاسته می شود (کاظمی ابربط، 1374).

1-4- سطح زیر کشت و تولید ذرت
1-4-1- وضعیت تولید ذرت در جهان
با توجه به قدرت سازگاری بالای ذرت با محیط و با توجه به ارقام هیبرید گوناگونی که در حال حاضر وجود دارند سطح زیر کشت و همچنین مصرف ذرت طی سال‌های اخیر در اغلب کشورهای جهان به سرعت افزایش یافته و بر اساس آمار منتشر شده از سازمان خواربار جهانی در سال 2007 میزان تولید ذرت در جهان 777 میلیون تن بوده است (زمانی، 1372، منیعی، 1370 و فائو، 2007).
ایالات متحده آمریکا در بین کشورهای تولید کننده این محصول جایگاه ویژه‌ای داشته است و کشورهای چین، برزیل و مکزیک به‌ترتیب مقـام‌های دوم و سوم و چهارم را در تولید ذرت به خود اختصاص داده‌اند. به‌طور کلی ذرت در جهان از نظر سطح زیر کشت رتبه سوم و از نظر تولید رتبه اول را در بین غلات دارا بود. سطح زیر کشت ذرت در جهان در سال 2007 معادل 6/93 میلیون هکتار و عملکرد آن 4900 کیلوگرم و میزان تولید معادل 777 میلیون ت